Phát biểu tại phiên họp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chia sẻ nhận định chung về một năm 2023 nhiều biến động. Kinh tế thế giới đã có những tín hiệu phục hồi tích cực hơn, song còn nhiều rủi ro, tăng trưởng chưa bền vững, thương mại phục hồi chậm, bất ổn địa chính trị ngày càng phức tạp.
Trong bối cảnh đó, với nỗ lực chung và sự đoàn kết của các nước thành viên cùng với sự dẫn dắt của nước Chủ tịch Indonesia, Cộng đồng ASEAN tiếp tục phát triển ổn định, vững vàng với “tầm vóc” ngày càng lớn mạnh, khẳng định vai trò là tâm điểm của tăng trưởng.
Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, ASEAN tiếp tục là điểm sáng về tăng trưởng kinh tế, là trung tâm của các mạng lưới hiệp định thương mại tự do (FTA) và là trung tâm của các cơ chế hợp tác khu vực quan trọng như ASEAN+1, ASEAN+3, Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS).
Để giữ vững “ASEAN tầm vóc” và là “tâm điểm của tăng trưởng,” Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao tự cường của ASEAN thông qua đẩy mạnh liên kết kinh tế, mở rộng thị trường nội khối, khơi thông các dòng chảy thương mại và đầu tư.
Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị các nước ASEAN khẩn trương tháo gỡ các điểm nghẽn và rào cản về chính sách và thể chế, duy trì ổn định chuỗi cung ứng nội khối, nhằm nâng cao sức chống chịu của khu vực trước các tác động và thách thức từ bên ngoài.
Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đề nghị các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN chỉ đạo quyết liệt việc rà soát, nâng cấp cũng như đàm phán mới các FTA giữa ASEAN với các đối tác, nhằm tạo những xung lực phát triển mới cho nền kinh tế khu vực.
Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng ASEAN cần xác định bảo đảm hòa bình, an ninh, khu vực đầu tiên và trước hết là trách nhiệm và nỗ lực tự thân của chính ASEAN.
Muốn vậy, các nước thành viên ASEAN phải nêu cao tinh thần đoàn kết, độc lập, tự chủ, tự cường; và tinh thần này phải được thể hiện bằng cả lời nói và hành động. Chỉ có như vậy, vai trò của ASEAN mới có thể phát huy thực chất và nhận được sự coi trọng trên thực tế của các đối tác, nhất là các nước lớn.
ASEAN hoan nghênh các đối tác tham gia hợp tác khu vực, hỗ trợ ASEAN và cùng ASEAN ứng phó thách thức chung.
Trước thực trạng cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gia tăng, Thủ tướng Phạm Minh Chính đặc biệt nhấn mạnh ASEAN cần thể hiện bản lĩnh vững vàng, đoàn kết để các đối tác tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, đối thoại và hợp tác thiện chí, tuân thủ tôn chỉ và nguyên tắc do các cơ chế của ASEAN đề ra.
Hướng đến một ASEAN phát triển đồng đều và bền vững, Thủ tướng Phạm Minh Chính tái khẳng định tinh thần cốt lõi của ASEAN lấy “người dân là trung tâm, mục tiêu và động lực của tiến trình xây dựng Cộng đồng” để tiếp tục thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa và tiểu vùng.
Thủ tướng đánh giá cao các sáng kiến của nước Chủ tịch Indonesia thúc đẩy kinh tế số, kinh tế biển xanh, an ninh lương thực, xây dựng hệ sinh thái xe điện và tự cường bền vững, coi đây là những bước đi chủ động, sáng tạo của ASEAN nhằm phục vụ lợi ích thiết thực của người dân.
Trên tinh thần đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính thông báo Việt Nam sẽ đăng cai tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN về phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm, nhằm bổ trợ cho các diễn đàn, cơ chế chính thức của ASEAN, tạo cơ hội trao đổi rộng rãi về các ý tưởng, sáng kiến cho hợp tác khu vực, góp phần xây dựng Cộng đồng ASEAN tự cường và bền vững.
Trước tình hình đó, ASEAN đang có những chuyển dịch mạnh mẽ theo xu hướng số hóa và phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực và củng cố vai trò mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva và Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) Ajay Banga chia sẻ trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều khó khăn, ASEAN là điểm sáng với triển vọng lạc quan trong tương lai; nhấn mạnh để hiện thực hóa tâm điểm của tăng trưởng, ASEAN cần đẩy mạnh cải cách chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế, dỡ bỏ các rào cản thương mại, đầu tư, chú trọng đầu tư vào sự phát triển con người thông qua giáo dục, y tế, phát triển đồng đều, và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Trước sự gia tăng cạnh tranh địa chính trị, ý chí, đoàn kết, hợp tác và tin cậy tiếp tục là những giá trị bền vững của chủ nghĩa đa phương, để vượt qua mọi lực cản của phân mảnh và chia rẽ.
Lãnh đạo các nước bày tỏ sự ủng hộ đối với chủ đề hợp tác của năm nay "ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng" cho thấy một ASEAN chủ động, kiên cường và bản lĩnh. Vượt qua những khó khăn, thách thức, đà xây dựng Cộng đồng ASEAN được giữ vững, tiếp tục ghi những dấu ấn hợp tác mới ở cả 3 trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, tạo cơ sở và động lực cho những bước phát triển mạnh mẽ hơn của ASEAN trong tương lai.
Các xu thế của thời đại đặt ra cho ASEAN yêu cầu đổi mới trong tư duy, sáng tạo trong hành động và đột phá trong ý tưởng để có thể tận dụng tối ưu các động lực tăng trưởng kinh tế mới như kinh tế số, kinh tế biển xanh, chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.
Trên tinh thần đó, các lãnh đạo đã thảo luận và ghi nhận Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 với những định hướng xuyên suốt, nhằm xây dựng một ASEAN Tự cường, Năng động, Sáng tạo và lấy người dân làm trung tâm, xác lập khuôn khổ chiến lược cho sự phát triển và bứt phá mạnh mẽ hơn của ASEAN trong 20 năm tới.
Dịp này, các nhà Lãnh đạo thông qua nhiều văn kiện quan trọng như Tuyên bố phát triển hòa nhập cho người khuyết tật, phát triển gia đình và bình đẳng giới, tăng cường an ninh lương thực, chăm sóc và giáo dục mầm non, Khuôn khổ về Hệ thống điều phối khẩn cấp y tế công cộng ASEAN… Những văn kiện này góp phần củng cố các nỗ lực xây dựng Cộng đồng hướng tới người dân và lấy người dân làm trung tâm.
* Chiều cùng ngày, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng lãnh đạo các nước ASEAN và đối tác tham dự phiên khai mạc Diễn đàn ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AIPF). Đây là sáng kiến của Indonesia trong năm Chủ tịch ASEAN 2023, với mục tiêu khơi mở tiềm năng và cơ hội tăng cường hợp tác, kết nối cho các nước ASEAN và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Bao gồm đại diện các nước ASEAN và đối tác, từ cả khu vực công và tư, AIPF thảo luận và xây dựng các định hướng hợp tác chiến lược cho tương lai, tập trung vào 3 chủ đề chính: (i) cơ sở hạ tầng xanh và chuỗi cung ứng tự cường, (ii) chuyển đổi số và kinh tế sáng tạo, (iii) tài chính bền vững đổi mới sáng tạo.
Trong khuôn khổ diễn đàn có buổi triển lãm về các dự án cụ thể do các nước ASEAN đề cử, nhằm đóng góp vào sự phát triển của khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, cũng như tiềm năng tăng trưởng kinh tế của khu vực.
Thủ tướng Phạm Minh Chính và các Trưởng đoàn tham dự Phiên họp hẹp Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)
* Cũng tại chiều 5/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã cùng lãnh đạo các nước ASEAN dự phiên họp hẹp trao đổi về các vấn đề quốc tế và khu vực.
Cùng chia sẻ lo ngại về những biến chuyển sâu sắc của tình hình thế giới và khu vực, lãnh đạo các nước nhấn mạnh đoàn kết là giá trị chiến lược để ASEAN tiếp tục vượt qua thử thách, vững vàng trước các cọ xát chiến lược và cạnh tranh địa chính trị, khẳng định vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực; là nền tảng để củng cố vai trò của ASEAN trong định hướng và dẫn dắt các nỗ lực đối thoại và hợp tác vì hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực.
Phát biểu tại phiên họp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chia sẻ ý kiến của các nước về những biến động phức tạp, đa chiều trong môi trường quốc tế hiện nay, trong đó một trong những tác nhân chủ yếu là cạnh tranh chiến lược gay gắt giữa các nước lớn, kéo theo các nước phải đứng trước những lựa chọn chiến lược hết sức khó khăn.
Trước vòng xoáy của cạnh tranh gay gắt giữa các nước lớn, Thủ tướng nhấn mạnh để ASEAN giữ vững vai trò trung tâm, câu trả lời duy nhất là phát huy sức mạnh tự thân, củng cố đoàn kết nội khối để khẳng định giá trị chiến lược của mình.
Các nước ASEAN cần nêu cao tinh thần độc lập, tự cường, thượng tôn pháp luật và kiên định với các nguyên tắc cơ bản và chuẩn mực ứng xử của ASEAN.
Thủ tướng cũng nhấn mạnh rằng ở giữa tâm điểm cạnh tranh, ASEAN cần giữ vững cân bằng chiến lược với các nước lớn.
ASEAN phải thực sự trở thành một cầu nối tin cậy với năng lực điều hòa và cân bằng các mối quan hệ và lợi ích, kiên định mục tiêu xây dựng cấu trúc khu vực rộng mở, minh bạch, bao trùm và quan trọng nhất là thống nhất giữ vững lập trường nguyên tắc của mình trong các vấn đề có liên quan trực tiếp đến môi trường an ninh-phát triển của khu vực.
Trao đổi về các vấn đề quốc tế, khu vực, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh ASEAN cần nỗ lực tăng cường đoàn kết, duy trì và củng cố lập trường chung về Biển Đông.
Thủ tướng khẳng định đây vừa là lợi ích, vừa là trách nhiệm chung của mọi quốc gia thành viên.
ASEAN cần đề nghị các đối tác tôn trọng lập trường này khi hoạt động tại Biển Đông, nhất là các nguyên tắc như tự kiềm chế, xử lý hòa bình các tranh chấp, tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982; đồng thời, kiên trì thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố của các bên về ứng xử ở Biển Đông (DOC), nỗ lực xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) thực chất, hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.
Chia sẻ về tình hình Myanmar, Thủ tướng nhận định nỗ lực của ASEAN và các quốc gia thành viên gần đây nhận được tín hiệu tích cực từ các bên tại Myanmar. Theo đó, Thủ tướng bày tỏ ủng hộ tăng cường chủ động tiếp xúc hơn nữa để khuyến khích các bên đối thoại hòa bình, xây dựng lòng tin, tăng cường hiểu biết chung, hướng tới sớm đạt được giải pháp toàn diện, bền vững cho vấn đề Myanmar.
Thủ tướng ủng hộ nước Chủ tịch Indonesia và Đặc phái viên của Chủ tịch về Myanmar phát huy vai trò dẫn dắt ASEAN thực hiện nhiệm vụ này trên cơ sở Đồng thuận 5 điểm của Lãnh đạo ASEAN.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định Việt Nam sẽ phối hợp chặt chẽ với Lào, Chủ tịch ASEAN 2024 tiếp tục thúc đẩy các mục tiêu của hợp tác ASEAN.
Tại Hội nghị, Thủ tướng cùng Lãnh đạo các nước ASEAN nhất trí tán thành việc Philippines đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN 2026.
Sáng 6/9, trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 và các Hội nghị liên quan, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Lãnh đạo các nước tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN+1 với Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản./.
Q.Hoa t.h / Vietnamplus
