Ngày 3/2/1994, Tổng thống Mỹ Bill Clinton thông báo quyết định bãi bỏ lệnh cấm vận thương mại đối với Việt Nam. Ngày 11/7/1995, Tổng thống Mỹ Bill Clinton và Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa 2 nước. Từ đó đến nay, quan hệ Việt - Mỹ liên tục phát triển.
Đặc biệt, sự kiện Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm chính thức Mỹ vào tháng 7/2013 đã mở ra một thời kỳ phát triển mới, mạnh mẽ, bền vững giữa hai quốc gia. Việc hai nguyên thủ Việt Nam và Mỹ ký Tuyên bố xác lập quan hệ đối tác toàn diện giữa hai nước là một cột mốc đặc biệt trong quan hệ song phương.
Chủ tịch nước Trương Tấn Sang hội đàm với Tổng thống Mỹ Barack Obama tại Nhà Trắng (Ảnh: VOV)
Sau khi hai nước thiết lập quan hệ đối tác toàn diện, quan hệ Việt Nam - Mỹ được triển khai mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực: từ chính trị, ngoại giao, kinh tế, khoa học, công nghệ, giáo dục và đào tạo, môi trường, y tế, văn hóa, thể thao và du lịch, giải quyết hậu quả chiến tranh cho đến quốc phòng, an ninh, bảo vệ và thúc đẩy quyền con người.
Điều quan trọng là mối quan hệ hợp tác này đã đi vào chiều sâu, bền vững dựa trên sự tin cậy lẫn nhau, những cam kết về chính trị và hình thành cơ chế hợp tác trong đó có cơ chế đối thoại về nhân quyền, quốc phòng, an ninh và tăng cường các cuộc tiếp xúc cấp cao giữa hai nước.
Hợp tác an ninh - quốc phòng giữa hai nước có nhiều bước chuyển biến mới. Ngày 10/11/2014, Chính phủ Mỹ tuyên bố dỡ bỏ một phần lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, hướng tới mục đích an ninh hàng hải.
Về các tranh chấp ở Biển Đông, Tổng thống Mỹ Obama cùng nhiều quan chức cấp cao Mỹ bày tỏ quan điểm phản đối cách hành xử ép buộc, đe dọa sử dụng vũ lực của Trung Quốc trong việc đòi hỏi yêu sách ở Biển Đông. Mỹ ủng hộ quan điểm của Việt Nam rằng các bên liên quan đến tranh chấp ở Biển Đông cần tuân thủ Công ước Luật biển năm 1982 của LHQ (UNCLOS), Tuyên bố của Trung Quốc và ASEAN về ứng xử ở Biển Đông (DOC) và thúc giục các bên đạt được Bộ Quy tắc ứng xử (COC).
Việc hai nước ký và thông qua mọi khâu pháp lý bản Hiệp định hạt nhân dân sự 123 giữa hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ là một bước đi quan trọng, mở ra cơ hội lớn về hợp tác song phương giữa hai nước trong lĩnh vực điện hạt nhân.
Nhằm khắc phục các hậu quả của chiến tranh, Việt Nam và Mỹ đã hợp tác chặt chẽ trong việc rà phá bom mìn, tẩy độc chất dioxin ở các tỉnh miền Trung của Việt Nam, duy trì nỗ lực tìm kiếm các lính Mỹ mất tích (MIA). Mỹ đã chi hơn 65 triệu USD cho việc tẩy độc dioxin và 80 triệu USD cho việc xử lý bom mìn chưa nổ tại Việt Nam.
Hai bên cũng hợp tác hiệu quả tại các diễn đàn đa phương khu vực và quốc tế, nhất là Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC).
Hợp tác kinh tế tiếp tục là điểm sáng nổi bật trong quan hệ hai nước. Mỹ duy trì vị trí thứ 7 trong đầu tư nước ngoài tại Việt Nam với khoảng 700 dự án và tổng vốn gần 10,7 tỷ USD và là thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam. Tổng kim ngạch thương mại hai chiều năm 2014 ước đạt 35 - 36 tỷ USD.
Về hợp tác giáo dục, Việt Nam hiện đứng thứ 8 trên thế giới về việc đưa sinh viên tới học tập tại Mỹ, với gần 17.000 sinh viên hiện đang theo học tại các trường đại học và cao đẳng.
Năm 2015 được coi là năm triển vọng tươi sáng của quan hệ Việt - Mỹ
Chuyến thăm Việt Nam của đoàn Thượng Nghị sỹ Mỹ do ông John McCain, Chủ nhiệm Ủy ban Quân vụ Thượng viện dẫn đầu vào tháng 5/2015 có ý nghĩa quan trọng trong sự hợp tác giữa hai Chính phủ. Qua các cuộc tiếp xúc, hai bên đã tái khẳng định quan hệ Đối tác toàn diện giữa hai quốc gia.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tiếp Đoàn Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ do Thượng nghị sĩ John McCain dẫn đầu đang ở thăm Việt Nam ngày 27/5/2015. (Ảnh: TTXVN)
Chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter từ 31/5 đến 2/6/2015 đã minh chứng cho sự phát triển hợp tác trên lĩnh vực quốc phòng.
Ngày 1/6/2015, hai bên đã ký văn kiện “Tuyên bố tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng Việt - Mỹ”. Văn kiện này không chỉ thể hiện sự cam kết về chính trị, quốc phòng, an ninh hiện nay mà còn là tầm nhìn xa về mối quan hệ giữa hai quốc gia, trong đó có quan hệ giữa quân đội của hai nước.
Trước đó, ngày 31/5/2015, ông Ashton Carter cho biết Washington sẽ cung cấp 18 triệu USD để giúp Việt Nam mua tàu tuần tra Metal Shark do Mỹ chế tạo để giúp Hà Nội cải thiện khả năng phòng thủ trên biển.
Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam - Mỹ ký kết tuyên bố tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng (Ảnh: VOV)
Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam - Mỹ ký kết tuyên bố tầm nhìn chung về quan hệ quốc phòng (Ảnh: VOV)
Tháng 7 tới, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ có chuyến thăm chính thức Mỹ, gặp gỡ Tổng thống Mỹ Barack Obama. Chuyến thăm này được dự báo sẽ là dấu mốc mới trong quan hệ hai nước, tạo đà phát triển và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác, hữu nghị Việt - Mỹ.
Quan điểm của Đại sứ Mỹ tại Việt Nam
Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius khẳng định: Mỹ muốn Việt Nam trở thành một quốc gia vững mạnh, thịnh vượng, độc lập, tôn trọng pháp luật và nhân quyền.
Đại sứ Ted Osius mong muốn Mỹ không chỉ là đối tác thương mại, đầu tư đứng thứ 2 hay thứ 3 ở Việt Nam mà phải là đứng thứ nhất.
Đại sứ Ted Osius nhìn nhận hợp tác quân sự giữa 2 nước được triển khai theo nhịp độ phía Việt Nam cảm thấy thoải mái và phía Mỹ tôn trọng điều đó. Đây là nỗ lực chung nhằm xây dựng sự tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau.
Về các tranh chấp ở Biển Đông, Đại sứ Ted Osius cho biết Mỹ ủng hộ quan điểm của Việt Nam rằng các bên liên quan đến tranh chấp ở Biển Đông cần tuân thủ Công ước Luật biển năm 1982 của LHQ (UNCLOS), Tuyên bố của Trung Quốc và ASEAN về ứng xử ở Biển Đông (DOC) và thúc giục các bên đạt được Bộ Quy tắc ứng xử (COC).
Đại sứ Mỹ Ted Osius phát biểu tại Đại học Quốc gia Hà Nội ngày 6/3/2015
Trong chuyến thăm và phát biểu trước sinh viên Đại học Quốc gia Hà Nội hồi tháng 3/2015, Đại sứ Ted Osius phát biểu: “Mặc dù chúng ta đã từng chia sẻ một lịch sử phức tạp, tôi tin rằng chúng ta cũng sẽ chia sẻ một tương lai rất tươi sáng. Tôi nghĩ có lẽ điều quan trọng nhất, đặc biệt là đối với các bạn trẻ Việt Nam là xác định được mối quan hệ này có thể sẽ đi tới đâu trong 20 năm tới và xa hơn nữa. Không có gì là không thể!".
Trong chuyến thăm và phát biểu trước sinh viên Đại học Quốc gia Hà Nội hồi tháng 3/2015, Đại sứ Ted Osius phát biểu: “Mặc dù chúng ta đã từng chia sẻ một lịch sử phức tạp, tôi tin rằng chúng ta cũng sẽ chia sẻ một tương lai rất tươi sáng. Tôi nghĩ có lẽ điều quan trọng nhất, đặc biệt là đối với các bạn trẻ Việt Nam là xác định được mối quan hệ này có thể sẽ đi tới đâu trong 20 năm tới và xa hơn nữa. Không có gì là không thể!".
Q.H
