Liên hiệp các tổ chức hữu nghị đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh lần 2 tại Lễ kỷ niệm 70 năm ngày truyền thống và Đại hội thi đua yêu nước giai đoạn 2020 -2025 (Ảnh: TV)
Vận động, đấu tranh ngoại giao của các đoàn thể nhân dân và các tổ chức hữu nghị của Việt Nam với các nước trên các mặt trận song phương và đa phương là vũ khí sắc bén và hiệu quả, đã góp phần hình thành mặt trận nhân dân thế giới đoàn kết, ủng hộ Việt Nam rộng lớn và mạnh mẽ chưa từng có, là một nhân tố quan trọng làm nên thắng lợi của nhân dân ta trong kháng chiến chống ngoại xâm, giành lại độc lập tự do, hoà bình, thống nhất đất nước. Sau khi giang sơn thu về một mối, đối ngoại nhân dân đã tích cực tham gia phá bao vây cấm vận, thúc đẩy bình thường hoá quan hệ giữa Việt Nam với các đối tác quan trọng, huy động sự ủng hộ của nhân dân thế giới đối với nhân dân Việt Nam trong công cuộc khắc phục hậu quả chiến tranh, tái thiết đất nước, đổi mới và hội nhập quốc tế.
Thực hiện Chỉ thị số 04/CT-TW ngày 6/7/2011 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khoá XI) về tiếp tục đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại nhân dân trong tình hình mới, với phương châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả”, những năm qua đối ngoại nhân dân đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần tích cực vào việc thực hiện đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, giữ vững môi trường hoà bình, ổn định, tranh thủ sự ủng hộ, nguồn lực quốc tế phục vụ phát triển đất nước và nâng cao vị thế, uy tín quốc tế của Việt Nam.
Đối ngoại nhân dân đã tích cực thực hiện chủ trương đa dạng hoá, đa phương hoá quan hệ đối ngoại, tăng cường tình hữu nghị, hiểu biết lẫn nhau và thúc đẩy hợp tác với nhân dân các nước. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam và các tổ chức nhân dân đã thiết lập quan hệ hợp tác với hàng nghìn tổ chức quốc gia, khu vực và quốc tế, chú trọng củng cố, phát triển theo chiều sâu quan hệ với nhân dân các nước láng giềng, các đối tác quan trọng, các nước bạn bè truyền thống và mở rộng quan hệ với các đối tác mới. Hàng nghìn hoạt động hoà bình, đoàn kết, hữu nghị có nội dung sâu sắc và hình thức rất sáng tạo và phong phú đã được tổ chức ở cả cấp quốc gia và các địa phương như: kỷ niệm các sự kiện quan trọng trong quan hệ giữa Việt Nam với các nước; tri ân, gặp gỡ hữu nghị, quảng bá văn hóa, nghệ thuật nhân các ngày lễ lớn hoặc bên lề chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao; kết nghĩa thôn, bản, giao lưu hợp tác nhân dân biên giới; liên hoan hữu nghị nhân dân, thanh niên, phụ nữ; các diễn đàn hợp tác nhân dân, diễn đàn doanh nghiệp; gặp gỡ nhân sỹ, cựu chiến binh, gia đình có quân nhân chết, mất tích trong chiến tranh; các cuộc thi tranh vẽ thiếu nhi, thi hùng biện tiếng nước ngoài cho học sinh, sinh viên Việt Nam và tiếng Việt cho sinh viên nước ngoài tại Việt Nam; các chương trình du lịch giáo dục truyền thống “Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Kaysone Phomvihane, Chủ tịch Souphanouvong”, “Ở nhà dân”, “Ươm mầm hữu nghị” dành cho sinh viên Lào và Campuchia, các cuộc thi “Giai điệu hữu nghị”... Đặc biệt trước sự bùng phát của đại dịch Covid-19, nhiều tổ chức nhân dân đã sớm chủ động quyên góp, ủng hộ khẩu trang, vật tư y tế hỗ trợ nhân dân các nước bạn và bà con Việt Nam ở nước ngoài, thể hiện truyền thống tương thân, tương ái, nhường cơm sẻ áo của dân tộc ta, được bạn bè quốc tế ghi nhận và đánh giá cao.
Với lực lượng nòng cốt là Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, đối ngoại nhân dân đã tích cực phát huy vai trò, tiếng nói tại các cơ chế của Liên hợp quốc và ASEAN như Hội đồng Kinh tế-Xã hội của Liên hợp quốc (ECOSOC) và Ủy ban liên chính phủ ASEAN về nhân quyền (AICHR), các diễn đàn nhân dân đa phương khu vực và quốc tế như Hội đồng Hòa bình thế giới, Diễn đàn nhân dân ASEAN (APF), Diễn đàn nhân dân Á-Âu (AEPF), nổi bật là đã phối hợp tổ chức thành công APF-2020, đóng góp vào thành công của Năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam và vào việc xây dựng cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng. Hoạt động của Việt Nam trên các diễn đàn nhân dân đa phương đã khẳng định vai trò, vị thế quốc tế của Việt Nam, tranh thủ được sự đồng tình ủng hộ của bạn bè quốc tế đối với Việt Nam, góp phần vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế vì hoà bình, ổn định và tiến bộ xã hội.
Đối ngoại nhân dân đã tích cực tham gia hội nhập quốc tế, huy động nguồn lực bên ngoài phục vụ công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Bên cạnh việc vận động triển khai các chương trình, dự án hỗ trợ nhân đạo, từ thiện, giải quyết hậu quả chiến tranh, hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam, giảm nhẹ thiên tai, các tổ chức nhân dân đã tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư, du lịch, kết nối các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp nước ngoài... Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam đã đảm nhiệm tốt chức năng là đầu mối về quan hệ và vận động viện trợ phi chính phủ nước ngoài (PCPNN), đồng thời là cơ quan thường trực của Ủy ban Công tác về các tổ chức phi chính phủ nước ngoài. Hiện nay, có trên 500 tổ chức PCPNN có hoạt động thường xuyên tại Việt Nam. Giá trị viện trợ PCPNN giải ngân 5 năm qua đạt 1,5 tỉ USD tương đương gần 300 triệu USD/năm, với các dự án hiệu quả, được triển khai ở tất cả 63 tỉnh, thành trong cả nước, thiết thực góp phần vào việc xóa đói, giảm nghèo, khắc phục hậu quả chiến tranh, thiên tai và giải quyết các vấn đề xã hội, phát triển nguồn nhân lực và hội nhập quốc tế của Việt Nam.
Đối ngoại nhân dân tích cực bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc thông qua các hoạt động vận động, đấu tranh phản bác những thông tin sai trái về quyền con người ở Việt Nam, góp phần tích cực vào việc bảo vệ thành công các báo cáo phổ quát định kỳ tại Hội đồng nhân quyền của Liên hợp quốc, vận động bạn bè quốc tế ủng hộ hoà bình, ổn định ở Biển Đông, chủ trương giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982.
Công tác nghiên cứu, tham mưu, thông tin đối ngoại và người Việt Nam ở nước ngoài được quan tâm thúc đẩy. Nhiều hội thảo do Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, Quỹ Hoà bình và Phát triển Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Liên hiệp Khoa học kỹ thuật Việt Nam... tổ chức đã cung cấp nhiều thông tin bổ ích phục vụ công tác nghiên cứu lý luận, hoạch định chính sách và đối ngoại nhân dân. Tạp chí Thời Đại với 5 thứ tiếng nước ngoài của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị và các ấn phẩm báo chí, các trang thông tin điện tử, bản tin của các tổ chức nhân dân đã thông tin cập nhật, phản ánh sinh động, sâu sắc, toàn diện về Việt Nam. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức nhân dân tăng cường phối hợp với các tổ chức, cá nhân người Việt Nam ở nước ngoài tổ chức nhiều hoạt động giao lưu hữu nghị, nắm bắt và phản ánh tâm tư, nguyện vọng của bà con, vận động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài hưởng ứng, tham gia các hoạt động hỗ trợ nhân đạo, khắc phục hậu quả chiến tranh và thiên tai, ủng hộ nạn nhân chất độc da cam, bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Những phát triển mới của tình hình thế giới và trong nước đang mở ra những thời cơ, thuận lợi mới song cũng đặt đất nước ta trước nhiều thách thức. Với quyết tâm thực hiện khát vọng, tầm nhìn, mục tiêu đến giữa thế kỷ này Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII nhấn mạnh chủ trương “Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hoà bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa dạng hoá, đa phương hoá quan hệ đối ngoại. Bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia-dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi” và xác định nhiệm vụ của đối ngoại: “Trên cơ sở vừa hợp tác, vừa đấu tranh, tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế vì lợi ích quốc gia-dân tộc, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tiếp tục phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hoà bình, ổn định, huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước”.
Lần đầu tiên văn kiện Đại hội nêu rõ “Xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân”.
Đây là sự kế thừa và phát triển quan điểm của Đảng ta về tầm quan trọng, vai trò, vị trí, sức mạnh của đối ngoại nhân dân, đồng thời cũng đặt ra yêu cầu mới đối với đối ngoại nhân dân là phải nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, thích ứng với tình hình mới, phát huy thế mạnh của đối ngoại nhân dân để tiên phong xây dựng nền tảng xã hội hữu nghị, tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy quan hệ hợp tác với các nước, hỗ trợ đắc lực và đồng hành cùng với đối ngoại Đảng và ngoại giao Nhà nước thực hiện thành công các mục tiêu đối ngoại, bảo đảm các lợi ích an ninh, phát triển và vị thế của đất nước. Theo định hướng đó, đối ngoại nhân dân sẽ tập trung nỗ lực hoàn thành tốt các nhiệm vụ sau:
Thứ nhất, tích cực củng cố, mở rộng mạng lưới bạn bè đối tác quốc tế, nâng cao hiệu quả các cơ chế hợp tác, sáng tạo đổi mới nội dung, phạm vi và phương thức hoạt động hoà bình, đoàn kết, hữu nghị, nâng cao hiệu quả hợp tác với các tổ chức PCPNN, tăng cường thu hút sự tham gia của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là giới trẻ, các nhà khoa học, nhân sỹ, doanh nghiệp, đồng bào ta ở nước ngoài, tích cực áp dụng công nghệ thông tin trong các hoạt động đối ngoại nhân dân, phát huy vai trò cầu nối thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, khoa học công nghệ, văn hóa, giáo dục, du lịch, môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu..., để tăng cường tình hữu nghị, tranh thủ nguồn lực quốc tế phục vụ hiệu quả các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước, góp phần đưa quan hệ giữa Việt Nam với nhân dân các nước, đặc biệt là các nước láng giềng, các nước đối tác chiến lược, đối tác toàn diện, bạn bè truyền thống đi vào chiều sâu, hiệu quả, thiết thực.
Thứ hai, nâng cao chất lượng, hiệu quả sự tham gia của các tổ chức nhân dân Việt Nam tại các diễn đàn nhân dân đa phương khu vực và quốc tế, công tác thông tin đối ngoại, nghiên cứu tham mưu; tăng cường quảng bá, giới thiệu đất nước, con người, văn hóa, tiềm năng và chính sách phát triển của Việt Nam đến bạn bè quốc tế và đồng bào ta ở nước ngoài; tích cực, chủ động bảo vệ, thúc đẩy lợi ích quốc gia-dân tộc, nhất là trong các vấn đề dân chủ, nhân quyền, chủ quyền biên giới lãnh thổ, biển đảo, thúc đẩy tuân thủ luật pháp quốc tế và chủ nghĩa đa phương, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của bạn bè quốc tế, góp phần nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam và củng cố hòa bình, hội nhập, hợp tác và phát triển bền vững ở khu vực và trên thế giới.
Thứ ba, tiếp tục nâng cao nhận thức về vai trò, nhiệm vụ của đối ngoại nhân dân trong tình hình mới, củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy của lực lượng chuyên trách đối ngoại nhân dân theo hướng tinh gọn, hiệu quả, chú trọng xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đối ngoại nhân dân chuyên nghiệp, có phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa ba trụ cột của đối ngoại và giữa các tổ chức nhân dân để phát huy sức mạnh tổng hợp của đối ngoại.
Đối ngoại nhân dân sẽ nỗ lực phát huy truyền thống vẻ vang, nỗ lực xây đắp những nhịp cầu hữu nghị, gắn kết, tạo nền tảng xã hội bền vững cho sự phát triển quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Việt Nam với các nước và góp phần xây đắp “hoà bình và hữu nghị giữa nhân dân toàn thế giới” như tâm nguyện của Bác Hồ.
