Ông Ngô Ngọc Thu, Phó tư lệnh - Tham mưu trưởng Cảnh sát biển, cho hay ngoài các tàu hải cảnh, hải giám, hải tuần, và tàu dịch vụ phục vụ cho hạ đặt giàn khoan, Trung Quốc dùng cả tàu cá vỏ sắt có lượng giãn nước từ 200 đến 400 tấn. Số lượng tàu cá này tăng từ hơn chục chiếc đến 60 chiếc. Ngoài ra còn nhiều loại tàu chiến và máy bay khác nhau.
 

"Trung Quốc tạo ba vòng bảo vệ cho giàn khoan. Vòng một từ 1 đến 3 hải lý, gồm tàu vận tải, tàu dịch vụ. Vòng 2 từ 5 đến 7 hải lý gồm tàu chấp pháp, hải cảnh, hải giám, hải tuần. Vòng 3 gồm các tàu chiến, tàu cá", ông Thu nói.
 

Trung Quốc chia các tàu bảo vệ thành các nhóm, thường xuyên bám sát các tàu cảnh sát biển và kiểm ngư. Khi các tàu Việt Nam tiếp cận lập tức các tàu Trung Quốc bao vây hai bên mạn tàu, chủ động sử dụng tàu cơ động cao đâm thẳng vào tàu Việt Nam. 
 

Trung Quốc đưa nhiều loại tàu chiến đến khu vực giàn khoan gồm tàu hộ vệ tên lửa, tàu khu trục tên lửa, tàu tuần tiễu tấn công nhanh, tuần tiễu săn ngầm, tàu quét mìn, tàu đổ bộ. Ngoài ra, Trung Quốc còn huy động máy bay các loại hoạt động thường xuyên trên vùng hạ đặt giàn khoan 981 trong đó có máy bay tầm thám biển, trinh sát cảnh báo xa, trực thăng và chiến đấu cơ.
 

Các tàu Trung Quốc cũng sử dụng các vòi rồng công suất lớn phun trực tiếp các tàu Việt Nam với áp suất nước rất cao, làm vỡ cửa kính, hỏng thiết bị trên đài chỉ huy, trên khoang và mặt boong. Trung Quốc còn sử dụng các máy phát âm tần đèn pha công suất lớn chĩa vào các tàu Việt Nam gây ảnh hưởng sức khỏe và tâm lý các chiến sĩ cảnh sát bển và kiểm ngư.
 

"Từ khi hạ đặt giàn khoan, các tàu Trung Quốc đã làm hư hỏng cho tổng số 24 tàu thực thi pháp luật của Việt Nam, trong đó có 19 tàu kiểm ngư, 5 tàu cảnh sát biển", ông Thu cho biết.

Ngày 1/6, tàu Trung Quốc đâm thẳng vào tàu 2016 của cảnh sát biển Việt Nam gây thủng 4 lỗ ở mặt boong. Nếu sâu chút nữa, nước sẽ tràn vào gây chìm tàu. Hôm nay, Trung Quốc tiếp tục đâm va và phun nước và tàu Việt Nam làm nhiệm vụ tuyên truyền yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan 981 bằng 3 thứ tiếng Việt, Anh và Trung cùng băng rôn biểu ngữ.

Lực lượng chấp pháp Việt Nam đã rất kiên trì, kiềm chế, thực hiện sự có mặt, bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam trên biển", ông Thu nói thêm.
 

Ông Hà Lê, phó cục trưởng Cục Kiểm ngư, cho biết có 12 kiểm ngư viên bị thương. Tính đến 7/5 đến nay, có 12 tàu cá Việt Nam bị Trung Quốc cản trở uy hiếp, phá hoại tài sản rất thô bạo.
 

"Ngày 17/5, tàu cá QN 96416 của Quảng Ngãi bị tàu chiến Trung Quốc 1241 tấn công, bắn đạn pháo sáng cảnh báo, ném búa, ốc vít sang tàu, một tàu ngư chính khác tấn công, đâm trực diện đuôi tàu cá này", ông Hà Lê cho biết. "Ngày 5/6, tàu cá 90205 đang khai thác ở Hoàng Sa bị tàu Trung Quốc tấn công, 2 ngư dân trên tàu bị hành hung và bị thương rất nặng. Ngư chính Trung Quốc còn đập phá tài sản, cướp ngư cụ, hải sản của ngư dân Việt Nam".
 

Ông Lê cho biết các tàu kiểm ngư Việt Nam luôn kiềm chế, chủ động tránh va chạm, và sẽ tiếp tục thực thi pháp luật trên biển, kiên quyết bảo vệ ngư trường.

Ông Trần Duy Hải, Phó chủ nhiệm Ủy ban Biên giới Quốc gia, cũng cho hay sau hơn một tháng kể từ khi Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng biển Việt Nam, hai bên đã có trên 30 cuộc trao đổi dưới nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên, Trung Quốc không những không dừng lại hoạt động bất hợp pháp mà còn mở rộng phạm vi hoạt động của giàn khoan, di chuyển sang vị trí mới.

Tàu cảnh sát biển 2016 của Việt Nam bị rách sau khi bị tàu Trung Quốc đâm. Ảnh: Nguyễn Đông

Cộng đồng quốc tế cần phản ứng mạnh mẽ hơn nữa

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Hải Bình thông báo Việt Nam vẫn kiên trì sử dụng biện pháp hòa bình sau hơn một tháng từ khi Trung Quốc ngang nhiên hạ đặt trái phép giàn khoan 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và vùng thềm lục địa của Việt Nam và đưa nhiều tàu hộ tống và tàu quân sự, có hành vi hung hăng ngang ngược, đe dọa hòa bình, ổn định trong khu vực.

Trước những diễn biến trên thực địa cho thấy Trung Quốc không hề có ý định xuống thang, ông Bình khẳng định Việt Nam sẽ tiếp tục kiên trì, đấu tranh thông qua biện pháp hòa bình để giải quyết bất đồng ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế, Hiến chương LHQ, tiếp tục nỗ lực ngoại giao hơn nữa với Trung Quốc, đồng thời cũng sẽ cân nhắc các biện pháp tiếp theo để bảo vệ những quyền lợi ích Việt Nam.

Phát ngôn viên Lê Hải Bình khẳng định việc duy trì hòa bình ổn định, an ninh và an toàn hàng hải khu vực là lợi ích, trách nhiệm nghĩa vụ tất cả các quốc gia liên quan trong và ngoài khu vực. Trong thời gian cùng cộng đồng quốc tế, Mỹ đã lên tiếng quan ngại và phản đối những hành động gây bất ổn của Trung Quốc. Việt Nam mong muốn Mỹ sẽ có tiếng nói thiết thực.

Trong hội nghị cấp thứ trưởng của ASEAN và ASEAN+3 sắp tới tại Yangon, Myanmar, tất cả những vấn đề ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh, ổn định an toàn hàng hải tại khu vực đều sẽ được thảo luận. Biển Đông cũng như các căng thẳng hiện nay ở khu vực sẽ được đưa ra bàn thảo.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình hoan nghênh tuyên bố của lãnh đạo các nước đồng thời hy vọng cộng đồng quốc tế có tiếng nói mạnh mẽ hơn nữa để ngăn chặn hành động leo thang của Trung Quốc. Ảnh: Quý Đoàn.

Về những phát biểu mạnh mẽ của Mỹ và Nhật Bản tại Shangri-La 13 vừa qua, ông Bình cho rằng đây là lần đầu tiên cộng đồng quốc tế có phản ứng mạnh mẽ như vậy với tình hình ở Biển Đông trong nhiều năm trở lại đây. Tiếng nói của quốc tế có vai trò hết sức quan trọng trong việc duy trì ổn định bảo đảm an toàn. 

"Việt Nam mong cộng đồng quốc tế có tiếng nói mạnh mẽ hơn nữa để ngăn chặn hành động leo thang của Trung Quốc", ông nói.

Phát ngôn viên Lê Hải Bình cho hay Việt Nam hoan nghênh tuyên bố của các lãnh đạo G7 bày tỏ quan ngại sâu sắc về các hành vi gây căng thẳng ở Biển Đông và Hoa Đông. Việt Nam tiếp tục mong muốn các quốc gia, tổ chức quốc tế có tiếng nói mạnh mẽ, hành động thiết thực, giải quyết tranh chấp thông qua cơ sở luật pháp quốc tế.

Trước ý kiến cho rằng từ khi xảy ra khủng hoảng giữa Việt Nam và Trung Quốc, Việt Nam đã dùng đường dây nóng nhiều lần ở nhiều cấp nhưng chưa hiệu quả, ông Bình khẳng định đường đây nóng chỉ hiệu quả nếu hai bên đều có thiện chí, mong muốn giải quyết hòa bình các tranh chấp.

"Việt Nam đã nỗ lực nhiều cấp, nhiều lần để đối thoại với Trung Quốc nhưng nếu thiện chí chỉ từ một phía thì đường dây nóng và mọi nỗ lực sẽ không đem lại kết quả", ông nói.

Về ý tưởng hội nghề cá Đà Nẵng đưa vụ tàu ngư dân Việt Nam bị đâm ra tòa quốc tế, ông Bình cho hay các vụ kiện quốc tế rất phức tạp. Tàu Việt Nam kiện tàu Trung Quốc là hành động dân sự. Tuy nhiên, vụ đâm tàu thực tế không chỉ là hành động dân sự thông thường. Việt Nam cần phải chọn phương án tối ưu nhất để bảo vệ quyền và lợi ích của chúng ta. Việc kiện dân sự không giải quyết được vấn đề.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Biên giới Quốc gia Trần Duy Hải cũng cho hay Bộ Ngoại giao đã gửi công hàm đến Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhưng phía Trung Quốc lảng tránh không trả lời. Ngày 4/6, Bộ ngoại giao Việt Nam lại trao công hàm đồng thời yêu cầu Trung Quốc giải quyết tranh chấp trên biển cũng như các vấn đề liên quan đến việc hạ đặt trái phép giàn khoan thông qua đàm phán.

Trước việc phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc cáo buộc Việt Nam dùng nhiều tàu, trong đó có tàu vũ trang quấy nhiễu Trung Quốc, và nước này đã lưu thông công hàm tại LHQ để cáo buộc Việt Nam quấy nhiễu hoạt động quanh giàn khoan, ông Trần Duy Hải khẳng định đây đều là xuyên tạc sự thật, bóp méo tình hình thực tế. Trung Quốc không đưa ra được hình ảnh nào cho thấy tàu Việt Nam tấn công tàu Trung Quốc.

"Chúng tôi hoàn toàn bác bỏ những luận điệu nêu trong công hàm của Trung Quốc cũng như phát biểu bà Oánh", ông Hải nói. "Ngay hành động của Trung Quốc cố tình đâm va vào tàu Việt Nam cũng như phun vòi rồng công suất lớn vào tàu chấp pháp Việt Nam cũng được thông tin đại chúng Trung Quốc đưa tin công khai. Trung Quốc đã thừa nhận hành động của họ. Việt Nam chỉ có tàu dân sự ở khu vực này".

Ông Hải khẳng định, những việc làm của Trung Quốc ở Biển Đông thời gian qua, nhất là vụ hạ đặt giàn khoan, làm xấu đi hình ảnh của Trung Quốc trong mắt cộng đồng quốc tế. Phản ứng của quốc tế đã phản ánh rõ bất bình.

"Chính sách ngoại giao hòa bình của Trung Quốc không phải là điều trên thực tế mà chỉ là lời nói. Hành động hạ đặt giàn khoan đe dọa hòa bình, an ninh an toàn hàng hải khu vực. Đó là các hành động bạo lực. Tôi cho rằng cả cộng đồng quốc tế không thể tin lời nói suông mà phải bằng những hành động thực tế", Phó chủ nhiệm Ủy ban Biên giới Quốc gia khẳng định.