Bà Melba (trái) gặp gỡ với Bác Hồ tại Hà Nội. Ảnh tư liệu báo Granma.
Người nữ chiến sĩ kiên trung của cách mạng Cuba
Melba Hernandez sinh ngày 28/7/1921 tại tỉnh Las Villas, miền Trung Cuba, trong một gia đình có truyền thống MAMBI (tên gọi những nghĩa quân tham gia các cuộc khởi nghĩa giành độc lập cuối thế kỷ 19).
Khi còn là sinh viên Luật của trường Đại học Tổng hợp La Habana, bà đã tham gia tích cực vào các phong trào cách mạng bí mật chống lại chế độ độc tài Batista.
Ngày 26/7/1953, bà là một trong hai phụ nữ duy nhất tham gia vào cuộc tấn công trại lính Moncada và Carlos Manuel de Cespedes do lãnh tụ Fidel Castro lãnh đạo. Sau đó bà bị chính quyền độc tài Batista bắt và bỏ tù 6 tháng.
Ngay sau khi được trả tự do, bà Melba là người trực tiếp tham gia thu thập và sắp xếp nhiều tài liệu quan trọng do lãnh tụ Fidel Castro chuyển từ nhà tù ra ngoài để sau đó trở thành những bằng chứng và cơ sở để Fidel Castro tự bào chữa cho mình trong phiên tòa Santiago xét xử các chiến sĩ cách mạng tham gia cuộc tấn công trại lính Moncada.
Sau khi Phong trào 26/7 được thành lập dưới sự chỉ huy của Fidel Castro, bà Melba đã được bầu vào Ban lãnh đạo toàn quốc đầu tiên của tổ chức này.
Theo chủ trương của tổ chức, bà Melba đã sang Mexico để chuẩn bị cho các chiến sĩ cách mạng Cuba vượt biển trên con tàu Granma trở về Cuba chiến đấu chống lại chế độ độc tài. Sau này, bà về nước và gia nhập đội quân khởi nghĩa tại căn cứ cách mạng Sierra Maestra.
Sau khi cách mạng Cuba thành công (ngày 1/1/1959), bà Melba được giữ nhiều chức vụ quan trọng trong chính quyền mới: là đại biểu Quốc hội từ năm 1967, được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba từ Đại hội lần thứ III (1986).
Bà còn giữ nhiều chức vụ khác như Phó Chủ tịch thứ nhất Phong trào Hòa bình Cuba, Phó Chủ tịch Hội đồng Hòa bình thế giới, Tổng thư ký Tổ chức đoàn kết với các dân tộc Á-Phi-Mỹ Latinh (OSPAAAL), Giám đốc Trung tâm nghiên cứu châu Á và châu Đại Dương.
Với những công lao, đóng góp quý báu của bà cho Cách mạng Cuba, bà đã được Đảng và Nhà nước Cuba phong tặng danh hiệu Nữ anh hùng Moncada, Anh hùng Lao động và Anh hùng nước Cộng hòa Cuba.
Người bạn lớn của nhân dân Việt Nam
Bà Melba là người bạn thân thiết của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của nhân dân Việt Nam. Bà luôn coi mình là người con của hai dân tộc Cuba và Việt Nam.
Bà đã có nhiều đóng góp to lớn trong việc hình thành và phát triển phong trào quần chúng sâu rộng ủng hộ cuộc cách mạng của nhân dân Việt Nam, phát triển tình đoàn kết và hữu nghị đặc biệt Cuba - Việt Nam.
Bà đã tham gia nhiều hoạt động ủng hộ Việt Nam, phản đối cuộc chiến tranh phi nghĩa mà Mỹ gây ra ở Việt Nam.
Năm 1963, bà sang thăm Việt Nam và vinh dự được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tháng 8/1963, bà đề xuất việc thành lập một Ủy ban đoàn kết với nhân dân miền Nam Việt Nam - tổ chức tiền thân của Hội hữu nghị Cuba - Việt Nam ngày nay. Ngày 25/9/1963, Ủy ban đoàn kết với nhân dân miền Nam Việt Nam được thành lập, lấy tinh thần của lãnh tụ Fidel Castro: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” làm kim chỉ nam cho hoạt động. Bà giữ chức Chủ tịch tổ chức này cho đến năm 1977.
Với tình cảm đặc biệt dành cho Việt Nam cùng với sự năng động, sáng tạo, bà đã tuyên truyền, vận động làm cho phong trào ủng hộ Việt Nam lan sang các nước Mỹ Latinh và trở thành lá cờ đầu của phong trào ủng hộ Việt Nam trên toàn thế giới.
Tháng 3/1977, bà Melba được Nhà nước Cuba cử sang Việt Nam công tác với cương vị Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cuba. Trên cương vị Đại sứ, bà đã có những đóng góp quý báu vào việc củng cố và phát triển tình hữu nghị đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa nhân dân hai nước.
Bày tỏ về sự gắn bó của mình với Việt Nam, bà Melba có lần đã nói: “Mười lăm năm hoạt động sôi nổi nhất trong cuộc đời tôi, tôi đã hiến dâng cho sự nghiệp đoàn kết với Việt Nam, và đó chính là một trong những kinh nghiệm phong phú nhất đối với tôi. Cùng với việc tôi tham gia cuộc tấn công pháo đài Moncada do Fidel làm lãnh đạo, là sự gắn bó của tôi với Việt Nam. Đó chính là hai khoảnh khắc chiến đấu và chiến thắng đã để lại trong tôi những dấu ấn sâu sắc nhất…”
Bà luôn dành tình cảm yêu quý sâu sắc đối với Bác Hồ, sự ngưỡng mộ đối với nhân dân Việt Nam kiên cường trong chiến tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược. Bà khẳng định Việt Nam là một trong những tấm gương đối với các dân tộc yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
Để ghi nhận công lao và nghĩa tình của bà đối với Việt Nam, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã trao tặng bà Huân chương Hồ Chí Minh và Huân chương Độc lập hạng Nhì.
Ngày 9/3/2014, tin buồn đến với nhân dân Việt Nam - người bạn thân thiết Melba Hernandez không còn nữa!
Xin vĩnh biệt Bà!
Nhân dân Việt Nam sẽ mãi mãi nhớ đến Bà với nụ cười hồn hậu, tấm lòng nghĩa tình với Việt Nam, những cống hiến không mệt mỏi góp phần to lớn cho cuộc cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam và gắn kết tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước.
Hà Trần